آیا ناچار به قطع عضو پا شده اید یا در حوادثی نظیر تصادف پای خود را از دست داده اید؟ از نحوه مراقبت از پای قطع شده آگاهی دارید؟ با ما در این مطلب همراه باشید تا شما را با اقدامات اولیه پس از آمپوتاسیون پا آشنا کنیم.
قطع عضو یا آمپوتاسیون پا به عارضه ای اطلاق می شود که در طی آن فرد بخشی از پاها نظیر ران، ساق، انگشتان یا مچ پا را از دست می دهد. قطع عضو پا تجربه ای تلخ و بسیار دشواری بوده و منجر به محدودیت هایی در حرکت، انجام امور شخصی و ارتباط با سایر افراد خواهد شد. در این میان پدیده اندام خیالی و ترومای روحی، مسئله را پیچیده تر کرده و فرد را با مشکلات بسیاری مواجه می کند. نکته حائز اهمیت در این خصوص مراقبت از اندام باقیمانده پس از قطع عضو می باشد. زیرا مراقبت در زمان درست نقش مهمی را در حفظ سایر نقاط باقیمانده پا ایفا می کند. در ادامه به بررسی اقدامات مورد نیاز پس از مواجه با آمپوتاسیون پا خواهیم پرداخت.
در ادامه خواهید خواند..
show
مجموعه تخصصی ارتوز و پروتز کاویان کلینیک با بیش از 10 سال سابقه در زمینه ساخت انواع اعضاء مصنوعی و کمک حرکتی همراه شما عزیزان خواهد بود. برای مشاوره رایگان با شماره 91008881 -021 در ارتباط باشید. با ما در ارتباط باشید
پس از قطع عضو چه اتفاقی می افتد؟
نسبت به نحوه عمل جراحی و داروی بیهوشی استفاده شده، روند ریکاوری در هر فرد متفاوت خواهد بود. مدت زمان بستری شدن بیمار در بیمارستان پس از آمپوتاسیون در برخی از افراد چند روز و در برخی دیگر ۱ الی ۲ هفته می باشد. از جمله اقداماتی که تیم جراحی پس از عمل انجام می دهند، عبارتند از:
- ارزیابی روند نقاهت و پیشرفت روند بهبودی
- تجویز مسکن برای رهایی از درد و تجویز آنتی بیوتیک به جهت پیشگیری از عفونت در پا
- آموزش تعویض محل زخم جراحی
- آغاز جلسات فیزیوتراپی
از آن جایی که از دست دادن هر بخشی از پا امری دشوار می باشد، احتمال مواجه شدن بیمار با درد اندام خیالی یا مشکلات روحی وجود دارد، بنابراین پزشک در صورت مشاهده این علائم داروهایی را تجویز کرده و مراجعه به مشاور را پیشنهاد می دهد. اکثریت بیماران نیز پس از گذشت مدت زمان کم با مراجعه به مراکز توانبخشی سعی در بهبود روند درمان و بازیابی استقلال فردی خود دارند.
بیشتر بدانید: پروتز پا: انواع پای مصنوعی،نحوه ساخت/سفارش
آشنایی با درد فانتوم یا درد خیالی
پدیده درد خیالی یا فانتوم به دنبال قطع عضو در بیمار ایجاد می شود به این صورت که بیمار در اندامی که دیگر وجود ندارد احساس درد می کند. به طور معمول حدود دو سوم از افرادی که قطع عضو را تجربه کرده اند با این عارضه مواجه خواهند شد. علت این مشکل به طور دقیق مشخص نبوده، اما شواهد نشان می دهد که این دردها از مغز و نخاع نشات می گیرند. طی بررسی های انجام شده و نتایج حاصل از MRI و PET در هنگام درد فانتوم، بخش های عصبی متصل به عضو قطع شده در مغز فعال می باشند.
از علائم درد فانتوم می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- شروع درد در هفته اول پس از قطع عضو (البته این درد ممکن است در برخی از افراد پس از چند ماه یا یک سال نیز ایجاد شود)
- احساس درد به طور مداوم یا به صورت رفت و برگشتی
- ایجاد علائم در دورترین بخش اندام بدن
- بروز درد به صورت نبض درد، سوزن سوزن شدن یا گرفتگی
بیشتر بدانید: معرفی و شناخت اجزا و لوازم پروتز پا
مراقبت از اندام قطع شده پس از قطع عضو
پس از قطع عضو پا، مراقبت از عضو باقیمانده بسیار حائز اهمیت خواهد بود. در صورت عدم مراقبت از پای قطع شده احتمال ایجاد آسیب های پوستی، کوتاهی عضلانی، تغییر شکل اندام و … وجود دارد که خود منجر به آسیب های جدی در بدن خواهند شد. در ادامه به شرح مواردی خواهیم پرداخت که به شما در مراقبت از پای قطع شده کمک خواهد کرد.
مراقبت از پوست ناحیه قطع شده
از جمله مراقبت های پوستی پس از قطع عضو پا شامل موارد زیر می باشد:
- هر روز عضو باقیمانده را با آب و صابون شسته و آبکشی نمایید. اطمینان حاصل کنید که صابون روی پوست بدن باقی نمانده باشد.
- اندام را به مدت طولانی خیس نگه ندارید، زیرا این امر منجر به ایجاد حساسیت و تورم خواهد شد.
- از خشک کردن پوست عضو باقیمانده به صورت مالشی بپرهیزید و پوست را به صورت ضربه ای خشک نمایید. در غیر این صورت احتمال آسیب های پوستی افزایش می یابد.
- از استفاده از لوسیون و اصلاح اندام تا بهبودی کامل زخم امتناع کنید، زیرا منجر به آسیب در ناحیه قطع شده خواهد شد.
- با ماساژ دائمی پاها، اندام قطع شده را آماده دریافت پروتز نمایید. این فرآیند را چند روز پس از جراحی به مدت ۳ الی ۴ بار و هر بار ۵ دقیقه تکرار کنید تا پاها سفت تر و آماده دریافت پروتز شوند. از دست زدن به نواحی دارای زخم بپرهیزید.
- پس از بهبود یافتن بخیه زخم ها، می توانید اقدام به ماساژ دادن محل زخم نمایید.
- هر روز پوست ناحیه قطع شده را مورد بررسی قرار دهید تا در صورت وجود هر گونه زخم و آسیب سریعا مطلع شوید و از ایجاد عفونت پیشگیری نمایید.
بیشتر بدانید: بهترین پروتز پا در ایران
فرم دهی به اندام باقیمانده
طبیعتا پس از جراحی قطع پا، فرد در ناحیه باقیمانده دچار تورم و درد خواهد شد. از بین رفتن تورم ناشی از این عارضه ۳ الی ۶ هفته زمان می برد. جهت کاهش تورم که طی آن اندام باقیمانده فرم خواهد گرفت، باید از بانداژهای الاستیک، استاکینت الاستیک یا شرینکر کمک گرفت. پیچیدن پوشش های ذکر شده به صورت محکم و یکدست دور ناحیه باقیمانده ضروری می باشد.
با کوچک تر شدن اندام و کاهش تورم، نیاز به تهیه پوشش هایی با سایز کوچک تر می باشد. متناسب بودن اندازه پوشش از اهمیت بالایی برخوردار است، بنابراین در صورتی که احساس ضربان و درد به دلیل پوشش تنگ را دارید، سریعا آن را با یک پوشش بزرگ تر تعویض نمایید. از دیگر مواردی که باید در استفاده از بانداژهای ذکر شده مورد توجه قرار دهید، عبارتند از:
- عدم وجود چین و چروک در پوشش (در غیر این صورت در نواحی دارای چین و چروک احتمال تجمع مایع و سوزش و تاول در پوست وجود دارد)
- در صورت استفاده از بانداژ الاستیک، بیشترین فشار را روی انتهای استامپ اعمال نمایید.
- بانداژ باید به صورت مورب پیچیده شود تا از اختلال خون جلوگیری شود.
- به دلیل شل شدن بانداژ پس از گذشت چند ساعت باید هر ۳ تا ۴ ساعت مجددا بانداژ را روی پا بپیچید.
شایان به ذکر است که پس از ۶ تا ۸ ماه تورم ناشی از قطع عضو کاهش یافته و عضو باقیمانده به اندازه ثابت خواهد رسید که در این زمان بیمار آماده دریافت پروتز می باشد.
کنترل کوتاهی عضلانی
در قطع عضوهایی مانند قطع عضو زیر زانو به دلیل تغییر در ساختار عضلات، زردپی ها و تاندون ها، دامنه حرکتی مفاصل به تدریج کاهش یافته و منجر به کوتاهی خواهد شد. به جهت پیشگیری از کوتاهی عضلانی نیاز به انجام روزانه برخی تمرینات کششی، زیر نظر تراپیست می باشد که در ادامه به ذکر تعدادی از این تمرینات پرداخته ایم:
تمرین کششی عضله چهار سر ران: ابتدا روی پایی که پروتز قرار دارد بایستید و دست همان سمت از بدن را به دیوار تکیه دهید تا تعادل شما حفظ شود. سپس مچ پای سالم را با دست دیگر بگیرید و تا جایی که کشش در ران را احساس کنید، پاشنه را به سمت باسن بکشید. می توانید این تمرین را به صورت دراز کشیده نیز انجام دهید. تمرین کشش ساق پا: ابتدا رو به روی یک دیوار بایستید و سپس پای دارای پروتز را جلو و پای سالم را عقب نگه دارید، به گونه ای که پاشنه پای سالم روی زمین قرار گیرد. در این مرحله با قرار دادن دست خود روی دیوار و خم کردن آرنج، کمی به دیوار نزدیک تر شوید. تمرین کشش عضلات پشت ران در قطع عضو زیر زانو: این تمرین برای قطع زیر زانو مناسب بوده و طریقه انجام آن به این صورت است که باید ابتدا روی زمین بنشینید و با قرار دادن یک کتاب زیر پاشنه پای پروتزی به زانوها به سمت پایین فشار آورید. تمرین کشش عضلات پشت ران: در حالی که بر روی تخت نشسته اید، پای سالم خود را دراز کرده و پای پروتزی را روی لبه تخت خم نمایید. با خم شدن از ناحیه لگن، تلاش کنید تا به انگشتان پای سالم با هر دو دست برسید. توجه کنید که خم شدن نباید از ناحیه کمر باشد. تمرین کشش عضلات لگن: روی یک تخت بر روی کمر دراز کشیده و پای پروتزی را از تخت آویزان کنید. سپس زانوی پای سالم را به سینه نزدیک کنید. برای نزدیک کردن زانو به سینه از دست ها کمک بگیرید.
بیشتر بدانید: پروتز پا ارزان را از کدام کلینیک تهیه کنیم؟
کنترل فشار وارد بر عضو قطع شده
در صورت قطع عضو پا و در صورت نشستن های طولانی مدت، مدیریت فشار وارد شده بر ناحیه بسیار حائز اهمیت می باشد. در صورت وارد آمدن فشار بیش از حد به اندام، احتمال ایجاد زخم و درد افزایش می یابد. از جمله روش های مدیریت فشار روی اندام قطع شده، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- جا به جا شدن روی صندلی
- ایستادن
- خم شدن به سمت جلو
- قرار دادن دست ها دو طرف صندلی به جهت وزن گیری با دست
روش های درمان درد استامپ اندام
درد و زخم محل قطع عضو یا استامپ اندام پس از گذشت مدت زمانی بهبود خواهد یافت، اما با به کارگیری روش هایی می توان به از بین بردن درد ناشی از این عارضه کمک کرد.
دارو درمانی
از جمله داروهایی که کمک کننده به رهایی از درد می باشند، عبارتند از:
- داروهای ضد التهاب و غیر استروئیدی نظیر ایبوپروفن
- داروهای ضد تشنج نظیر گاباپنتین و کاربامازپین
- داروهای ضد افسردگی برای درمان دردهای عصبی
- داروهای کدئین دار و مورفین دار
- استفاده از بی حس کننده موضعی
درمان های مکمل
با استفاده از تکنیک های غیر تهاجمی نیز می توان به کاهش درد و مراقبت از پای قطع شده کمک کرد. این روش ها شامل موارد زیر می شوند:
- تنظیم اندام مصنوعی به گونه ای که بیشترین احساس راحتی را داشته باشید.
- استفاده از کیسه های آب گرم یا بسته های یخ در محل قطع عضو
- طبق شواهد استفاده از طب سوزنی با تحریک سیستم عصبی به تسکین درد کمک خواهد کرد.
- به کارگیری روش تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست
بیشتر بدانید: قیمت پروتز پا | برآورد هزینه پای مصنوعی[نحوه محاسبه بیمه]
سخن پایانی
پس از انجام هر عمل، نیاز به مراقبت هایی می باشد تا بهبودی هر چه سریع تر حاصل شود. قطع عضو پا یک جراحی بسیار حساس بوده و مراقبت از پای قطع شده بسیار مهم می باشد. بنابراین با به کارگیری روش های ذکر در بالا سلامت عضو باقیمانده را حفظ نمایید و از ایجاد زخم و عفونت روی اندام سالم پیشگیری کنید.
در صورتی که پس از قطع عضو پا به پروتز پای مصنوعی نیاز دارید به کلینیک کاویان طب مراجعه کنید و از خدمات بی نظیر این کلینیک بهره مند شوید. مجموعه تخصصی ارتوز و پروز کاویان با قرار دادن امکان مشاوره رایگان، تصمیم گیری را برای شما عزیزان تسهیل کرده است. جهت نوبت گیری و سوالات بیشتر با شماره ۹۱۰۰۸۸۸۱-۰۲۱ در ارتباط باشید.
