قطع عضو زیر زانو
قطع عضو زیر زانو، شایعترین نوع قطع عضو اندام تحتانی است. در این نوع به دلیل حفظ مفصل زانو، هنگام راه رفتن انرژی کمتری نسبت به سایر قطع عضوها مصرف میگردد. از طرفی فاصله اندام قطع شده با زمین کمتر بوده و در افرادی که طول ساق پاهایشان متوسط و کوتاه است، پروتزیست امکان استفاده از پنجهها و قطعات مختلف، متناسب با خواستهها و سطح فعالیت فرد را دارد. موارد تجویز قطع عضو زیر زانو در کل قطع عضو زیر زانو را زمانی که ترومای اولیه را نتوان با روشهای معمول درمان کرد، تجویز می گردد. مواردی از قبیل:
- عفونت شدید پنجه پا همراه با دیابت
- بیماری عروق محیطی یا قانقاریا در بخش دیستال
- علل تروماتیک
خدمات پروتز طراحی پروتز زیر زانو می بایست متناسب با شرایط، نیازها و فاکتورهای مهم برای بیمار طراحی گردد. عملکرد، زیبایی و وزن فاکتورهای مهمی در طراحی پروتز میباشند. بررسیهای اخیر نشان داد “عملکرد” پروتز نسبت به دو فاکتور دیگر در اولویت بوده، سپس زیبایی و در آخر وزن پروتز اهمیت دارد. نکات زیادی در استفاده از پروتز حائز اهمیت هستند، مواردی نظیر راحتی پروتز، سازگاری نوع پروتز با نیاز بیمار، دوام و میزان احساس ثبات فرد. از بخشهای اصلی پروتز زیر زانو میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- واسط بین استامپ (باقی مانده عضو) و سوکت
- سیستم تعلیق برای نگه داشتن استامپ درون سوکت
- سوکت پروتز که استامپ داخل آن قرار می گیرد.
- لوله یا ساق پروتز که به پنجه متصل می شود.
- پنجه پروتز
برای طراحی و ساخت پروتز زیر زانو باید بیمار توسط پروتزیست و تیم توانبخشی، مورد ارزیابی دقیقی از نظر شرایط پزشکی، شرایط و شکل استامپ، سطح فعالیت، محیط زندگی، محیط کار، خواستهها و نیازها قرار گیرد. سپس پروتزیست نسبت به تجویز مواردی از قبیل نوع سوکت، سیستم تعلیق و قطعات لازم اقدام کند. انواع واسطهای سوکت واسط، بین اندام و سطح سوکت قرار گرفته و میتواند نقش مدیریت حجم، ضربه گیری و تعلیق داشته باشد. از انواع واسطها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- جورابها
قدیمیترین نوع واسط که نقش موثری در مدیریت حجم و ضربه گیری دارند. دارای ضخامتهای متفاوتی بوده و در صورت تغییر حجم استامپ در طول روز، میتوان ضخامت یا تعداد آنها را کم یا زیاد کرد.
- فوم ها
قابلیت ضربه گیری بیشتری نسبت به جورابها داشته و سطح داخلیشان، شکل استامپ و سطحی خارجی همانند سوکت است، همین امر موجب ایجاد فیتینگ خوبی میشود. مزیت فوم ها
- افزایش یا کاهش خاصیت ضربه گیری با تغییر ضخامت
- نسبت به ژل لاینرها خنک تر هستند
- مناسب برای افراد حساس به ژل لاینرها
- استفاده برای ایجاد تعلیق آناتومیک
- ارزانتر از ژل لاینرها
- ژل لاینرها
این واژه برای اغلب لاینرهای ساخته از سیلیکون، ترموپلاستیک الاستومرها و پلی اوراتان ها استفاده شده است. دارای ضریب اصطکاک بالاتری نسبت به فوم رولها هستند، به پوست میچسبند، نقش یک لایه پوست را بازی میکنند و از پوست در برابر پارگی، ساییدگی و خراشیدگی محاظت مینمایند. لاینرها کاور پارچه ای داشته که باعث راحتتر پوشیدن پروتز میشود. این کاور مانع کشش در جهت طولی شده و کشش محیطی را افزایش میدهد. سیستمهای تعلیق تعلیق روشی است که با آن استامپ (اندام باقی مانده از قطع عضو) درون سوکت پروتز نگه داشته میشود. بواسطه این روشها میتوان حرکت بین استامپ و سوکت را به حداقل رساند که این امر، تاثیر بسزایی در عملکرد، زیبایی و وزن پروتز دارد. از روشهای سنتی تعلیق میتوان به انواع آناتومیک، مکانیکال و اتمسفریک اشاره کرد.