در صورتی که دیسک های میان استخوان های کlر آسیب ببیند، عارضه دیسک کمر ایجاد خواهد شد. فعالیت های سنگین و سایر آسیب ها، می توانkد در ایجاد این بیماری دخیل باشkد. از علائم دیسک کمر می توان به بروز درد شدید، محدودیت حرکت و عوارض عصبی اشاره نمود. این مطلب را از دست ندهید تا بیشتر به شرح دیسک کمر، عوامل ایجاد و روش های درمانی آن بپردازیم.
همان طور که می دانید در ستون فقرات ۲۴ مهره قرار دارد که یک بافت ژلاتینی و غضروفی میان آن ها را پوشانده است و همانند یک بالش عمل کرده و فشارهای وارد شده به این ناحیه را متحمل می شود. دیسک کمر را در واقع می توان نوعی مشکل شایع در ستون فقرات دانست که پس از ایجاد شدن در مهره های آخر کمر، درد را در این ناحیه ایجاد خواهد کرد. زمانی که به دیسک بین مهره آسیب وارد شود، دیسک بیرون زده شده و فشار زیادی را در نخاع و ریشه های عصب ایجاد می کند. معمولا دیسک کمر میان مهره های ۴ و ۵ کمری یا بین مهره ۵ و استخوان خارجی ایجاد خواهد شد.
دیسک کمر در ستون فقرات چه وظایفی دارد؟
از جمله وظایف دیسک کمر عبارتند از:
- دیسک کمر به عنوان یک ضربه گیر عمل کرده و با دفع ضربه های وارد شده به ستون فقرات، به راه رفتن افراد به صورت یکنواخت کمک می کند.
- دیسک کمر را می توان یک بلبرینگ زنده دانست، زیرا امکان حرکت در همه سمت ها و همچنین خم شدن و چرخیدن را برای فرد ایجاد می کند.
- دیسک کمر همچنین به فرد امکان بلند کردن اجسام سنگین را می دهد. بنابراین می توان آن را یک اهرم کوچک در هنگام حرکت های ستون فقرات دانست.
- هنگامی که فرد جسم سنگینی را بلند می کند، فشار ناشی از آن به دیسک وارد شده و به این طریق از شکستگی مهره ها پیشگیری می شود.
چه عواملی در ایجاد دیسک کمر دخیل هستند؟
عوامل متعددی در ایجاد دیسک کمر دخیل می باشند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اضافه وزن و چاقی
اضافه وزن یکی از علل ایجاد کننده کمر درد می باشد. در واقع بیشترین تاثیر ناشی از افزایش وزن بر پایین ستون مهره ها اعمال خواهد شد. وزن بالا در برخی از افراد فشار زیادی را به مهره ها وارد کرده که به تدریج سبب آسیب به دیسک کمر می شود. اضافه وزن موجب چروکیده شدن دیسک کمر و در نتیجه آن کاهش ارتفاع دیسک و نزدیک شدن مهره ها به یکدیگر خواهد شد و نهایتا فشار زیادی به مفصل بین مهره ها وارد می شود.
ضربه
گاهی اوقات فرد با شدن زمین خورده یا از بلندی پرت می شود یا در اثر سوانح رانندگی، دچار آسیب شدید در ناحیه کمر می شود که این عوامل همگی می توانند بیماری دیسک کمر را در فرد ایجاد کنند.
حرکات اشتباه
یکی از مواردی که باید در فعالیت های ورزشی، به خصوص ورزش های بدنسازی به آن توجه کرد، انجام صحیح تمرینات و حرکات می باشد، زیرا در غیر این صورت احتمال پاره شدن دیسک ستون فقرات وجود دارد. همچنین بلند کردن اجسام سنگین نیز در بروز این بیماری دخیل می باشد.
افزایش سن
افزایش سن با دیسک کمر ارتباط مستقیمی دارد. افزایش سن منجر به تغییراتی در ستون مهره ها خواهد شد که خطر کمر درد یا دیسک کمر را در این دسته از افراد افزایش می دهد. در کنار افزایش سن، صدمات و آسیب های بدنی نیز این روند بیماری را سرعت خواهند بخشید.
ضعف عضلات کمر
عضلات کمر نقش مهمی را در راه رفتن صحیح و استوار ماندن ایفا می کنند که در صورت ضعف، با وارد آوردن فشار بر دیسک ها، احتمال بیماری دیسک کمر را افزایش می دهند.
جراحی
افرادی که به هر دلیلی ناچار به جراحی در ناحیه کمر شده اند، با تغییراتی در ناحیه کمر مواجه خواهند شد که این امر را نیز می توان یکی از علل ایجاد دیسک کمر دانست.
علائم دیسک کمر
درد در قسمت پایین کمر، از اولین علائمی است که فرد دچار عارضه دیسک کمر، آن را تجربه خواهد کرد. این درد ممکن است سیر صعودی را طی کند.
از سایر علائم دیسک کمر می توان به موارد زیر را نام برد:
- ضعف و بی حسی در پاها
- انتشار درد تا زیر زانوها
- کشیده شدن درد از باسن به سمت ساق پا
- ایجاد گز گز و بی حسی در ناحیه ساق پا
- ضعف در ساق پا
از علائم نادر دیسک کمر نیز می توان به بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع اشاره نمود.
انواع دیسک کمر
انواع دیسک کمر عبارتند از:
- دیسک کمر خفیف
- دیسک کمر شدید
در این بخش به شرح هر دو نوع دیسک کمر خواهیم پرداخت:
دیسک کمر خفیف
دیسک کمر خفیف در افرادی ایجاد می شود که در ستون فقرات آن ها بالشتک های دیسک از بین رفته باشد. دیسک های نخاعی که همانند بالشتک های لاستیکی میان استخوان های ستون فقرات قرار گرفته اند، کمک شایانی در حرکت کردن و خم شدن فرد می کنند. درمان مناسب و به موقع این بیماری، به بهبود عارضه دیسک کمر کمک خواهد کرد.
دیسک کمر شدید
بیرون زدگی دیسک که در طی آن هسته نرم لایه بیرونی سخت دیسک بین مهره ها شکسته می شود، دیسک کمر شدید را ایجاد می کند، با شدیدتر شدن دیسک کمر، مرحله جداسازی دیسک آغاز خواهد شد که در این صورت مواد داخلی دیسک بین مهره ها کرده و از دیسک جدا خواهد شد. در اکثر بیماران مبتلا به دیسک کمر شدید، عمل جراحی ضرورت می یابد.
عوارض دیسک کمر
در زیر کمر، نخاع به صورت ریشه های عصبی انتشار می یابد که به این ریشه های عصبی دم اسبی گفته می شود. کاهی اوقات تشدید دیسک کمر، منجر به وارد آمدن فشار بیش از حد به ریشه های عصبی خواهد شد که عدم تشخیص آن فلج کامل پاها و ضعف شدید را به همراه خواهد داشت.
چه زمانی مراجعه به پزشک ضرورت می یابد؟
در صورتی که با علائم ذکر شده زیر مواجه شدید، جهت تشخیص بیماری و درمان به موقع و مناسب آن به پزشک مراجعه نمایید.
- شدت یافتن علائم ایجاد شده در بدن
- ایجاد اختلال در روند زندگی
- اختلال در ایستادن یا راه رفتن
- عدم کارکرد صحیح مثانه و روده
- ادامه داشتن علائم پس از ۴ تا ۶ هفته
تشخیص دیسک کمر
پس از مراجعه به پزشک، ابتدا معاینه فیزیکی انجام می شود. به این طریق که پزشک از شما در خواست می کند روی تخت دراز کشیده و با جمع کردن پاها به بررسی قدرت عضلانی کمر و پا، عکس العمل های غیر ارادی و … می پردازد. در اکثر مواقع پزشک جهت تشخیص دقیق دیسک کمر، انجام تست های بیشتر را ضروری می داند که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اشعه ایکس
به طور کلی می توان گفت که از طریق تصویربرداری اشعه ایکس، فتق دیسک قابل تشخیص نمی باشد، اما این آزمایش عکس برداری، شکستگی استخوان، عفونت، تومور و … را مشخص خواهد کرد.
سی تی اسکن
یکی از دقیق ترین روش های تشخیص دیسک کمر، سی تی اسکن می باشد که با ترکیب کردن اشعه های ایکس از جهات مختلف، تصاویر مقطعی از ستون فقرات و ساختار اطراف را ارائه می دهد.
ام آر آی
در این روش یک میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی به کار گرفته می شود که در طی آن، محل دقیق فتق دیسک مشخص می شود.
میلوگرام
در روش تشخیصی میلوگرام یک مایع رنگی به نخاع تزریق شده و سپس توسط اشعه ایکس، عکس برداری انجام می شود. در این روش ناحیه دچار فشار در نخاع یا اعصاب نشان داده می شود.
الکترومیوگرام
این آزمایش عصبی به اندازه گیری میزان حرکت تکانه های الکتریکی در امتداد بافت عصبی می پردازد. این روش نیز محل آسیب عصب و دیسک کمر را مشخص خواهد کرد.
الکترومیوگرافی
در طی این روش، با وارد کردن الکترود سوزنی از طریق پوست به عضلات توسط پزشک، فعالیت های الکتریکی هنگام انقباض و استراحت بررسی می شود.
درمان دیسک کمر
اکنون که با انواع دیسک کمر، علل ایجاد آن و روش های تشخیص این عارضه آشنا شدید، قصد داریم به شرح روش های درمان دیسک کمر بپردازیم تا در صورت مواجه شدن با این عارضه، بهترین روش درمانی را با صلاحدید پزشک برگزینید. انتخاب برخی از افراد جهت درمان دیسک ستون فقرات، روش هایی نظیر استراحت و خودداری از انجام فعالیت های سنگین می باشد، اما این روش تنها در موارد خفیف این بیماری کارآمد بوده و در صورتی که دیسک دچار برآمدگی یا بیرون زدگی شده باشد، باید روش های زیر را با تجویز پزشک انجام داد:
- دارودرمانی
- تزریق استروئید
- فیزیوتراپی
- آب درمانی
- طب سوزنی
- کمربند طبی
در صورتی که عمل جراحی جهت درمان دیسک کمر ضرورت یابد، یکی از روش های زیر به کار برده می شود:
- دیسککتومی
- لامینکتومی
- دیسککتومی میکرو آندوسکوپی
لازم به ذکر است که روش های درمانی ذکر شده را تنها با تجویز پزشک انجام دهید تا بهبودی هر چه سریع تر حاصل شود.
نتیجه نهایی
در صورتی که طی بیرون زدگی مواد بین مهره های ستون فقرات، به نخاع و ریشه های عصب فشار وارد شود، دیسک کمر ایجاد خواهد شد. دیسک کمر در هر فرد از خفیف تا شدید بروز می کند و عواملی نظیر انجام فعالیت های سنگین، افزایش سن، حرکات اشتباه در ورزش و ضعف عضلات کمر در ایجاد آن دخیل هستند. تشخیص این بیماری و علت ایجاد آن، در انتخاب نحوه درمان دیسک کمر از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین در صورت مواجه شدن با این عارضه به کلینیک های ارتوپدی و پزشک متخصص مراجعه نمایید و هر چه سریع تر به درمان بیماری خود بپردازید.
مجموعه تخصصی ارتوز و پروز کاویان کلینیک با بیش از 10 سال سابقه در زمینه ساخت انواع اعضاء مصنوعی و کمک حرکتی همراه شما عزیزان خواهد بود. برای مشاوره رایگان با شماره 91008881 -021 در ارتباط باشید.
با ما در ارتباط باشید