تشخیص و درمان گودی و قوس زیاد پا

گودی و قوس زیاد پا یا پس کاووس (Pes Cavus) به وضعیتی گفته می‌شود که در آن قوس کف پا بیش از حد طبیعی زیاد شده و به وضوح افزایش گودی کف پا قابل مشاهده است. به طور کلی، لبه‌ی داخلی پا به گونه‌ای وسط کف پا را بالا آورده که یک‌ حالت قوس‌مانند به پا بدهد. ارتفاع این قوس در هر شخص متفاوت است. گودی زیاد پا در هنگام راه رفتن یا ایستادن، وزن زیادی را بر روی قسمت توپ و یا پاشنه پا ایجاد می‌کند که باعث درد و ناراحتی می‌شود. کنترل گودی و قوس شدید کف پا به نوع بیماری، سرعت پیشرفت و همچنین شدت علائم بستگی دارد.

مجموعه تخصصی ارتوز و پروتز کاویان کلینیک با بیش از 10 سال سابقه در زمینه ساخت انواع اعضاء مصنوعی و کمک حرکتی همراه شما عزیزان خواهد بود. برای مشاوره رایگان با شماره 91008881 -021 در ارتباط باشید. با ما در ارتباط باشید

علائم قوس زیاد پا

زمانی که شخص مبتلا به گودی کف پا در حالت ‌ایستاده قرار می‌گیرد، وسط پای آن نسبت به حالت طبیعی بالاتر از سطح زمین به نظر می‌رسد. ممکن است پاشنه‌ی پا به سوی پهلوی درونی کشیده شده باشد و همچنین انگشتان نیز به سمت داخل کشیده شده باشند. اگرچه آشکارترین چیزی که در مورد گودی کف پا قابل ‌مشاهده است معمولاً وجود یک قوس با ارتفاع زیاد می‌باشد، با این حال این قوس ظاهری در واقع ناشی از تغییر شکل‌های اساسی‌تری در پا است.

در تمام پاهایی که مشکل گودی دارند، قسمت جلویی پا بیشتر از حد معمول به سمت پایین کشیده شده و قسمت رویی اطراف انگشت شست پا معمولاً بیشتر از همه به سمت پایین کشیده شده است. در نتیجه نوک قوس به سمت بالا و نوک پا به روی سمت بیرونی آن خواهد بود. این ترکیب، ظاهری از یک قوس با ارتفاع زیاد و یک فضای بزرگ در زیر پا ایجاد می‌کند.

به طور کلی علائم قوس زیاد پا به شرح زیر است:

• انگشتان چنگالی
• انگشتان چکشی (خمیدگی انگشتان پاها)
• تاندون آشیل سفت
• کوتاه شدن قد/ پاها
• مشکل در پیدا کردن کفش مناسب
• احساس درد و ناراحتی در مچ پا یا نزدیک آن
• شکستگی استخوان متاتارسال و سایر استخوان‌های پا
• بی‌ثباتی و کشیدگی مکرر مچ پا
• درد در هنگام راه رفتن، دویدن و یا حتی ایستادن
• خشکی در اندام تحتانی و مفاصل پا (که موجب اختلال در تحرک می‌شوند)
• ناپایداری پاها به دلیل کج شدن مچ پا به سمت داخل
• پینه در کناره‌ها، پاشنه و توپی پا

علت گودی و قوس زیاد پا

بیشتر افرادی که با مشکل قوس و گودی کف پا دست و پنجه نرم می‌کنند، با این شرایط به دنیا آمده‌اند. در سایر افراد گودی زیاد کف پا در بدو تولد وجود ندارد و به مرور در دهه‌ی اول زندگی پیشرفت کرده و نمایان می‌شود. بیشترین علل به وجود آمدن قوس شدید کف پا، بیماری‌های عصبی و عضلانی است. با این حال موارد دیگری نیز وجود دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها خواهیم پرداخت.

اختلال شارکوت ماری توس (Charcot-Marie-Tooth)

یکی از شایع‌ترین علت‌های به وجود آمدن گودی زیاد پا، اختلال شارکوت ماری توس است. در این بیماری، توسعه‌ی عصب به ویژه اعصاب متصل به اندام‌ها انجام نمی‌شود. ژن‌های جهش یافته باعث عدم توانایی بدن در تولید پروتئین‌های مورد استفاده در اعصاب (پروتئین‌های عصبی عملکردی) می‌شوند. از دست دادن عملکرد عصبی مناسب، می‌تواند باعث حساس شدن پاها و در نتیجه منجر به از بین رفتن احساس یا توانایی حرکت و راه رفتن صحیح شود. با گذشت زمان، عدم وجود ماهیچه و تجربه نامناسب یا ناکافی در راه رفتن، منجر به ایجاد ساختار غیرطبیعی پا خواهد شد.

• فلج اطفال
• اسپینا بیفیدا
• دیستروفی عضلانی
• سندرم کمپارتمان در عضلات پا
• فلج مغزی و تومورهای ستون مهره
• ارثی و مادرزادی

مشکلات و عوارض قوس زیاد پا

• افزایش قوس کف پا می‌تواند موجب کوتاه شدن طول پا شود.
• انگشتان پا و انگشت شست تغییر شکل به صورت انگشت چکشی پیدا می‌کنند.
• مچ پا به سمت داخل انحراف پیدا می‌کند که به آن واروس پاشنه (Heel Varus) می‌گویند.
• احساس درد در پا در هنگام ایستادن و راه رفتن و دویدن وجود دارد.
• مفاصل پا حالت خشکی پیدا می‌کنند و به تدریج انعطاف خود را از دست می‌دهند.
• به علت فشار بیش از حد، در قسمت‌هایی از پا به خصوص زیر پنجه پا کالوزیته یا پینه ایجاد می‌شود.
• پایداری در هنگام ایستادن کاهش می‌یابد.
• به تدریج توانایی بالا آوردن مچ پا کاهش می‌یابد.

تشخیص قوس زیاد کف پا

در صورتی که پزشک متخصص مغز اعصاب به وجود بیماری عصبی یا عضلانی یا عصب تروما مشکوک باشد، ممکن است تست‌های زیر را انجام دهد:

• الکترومیوگرافی
• ام آر آی ستون فقرات
• مطالعات هدایت عصبی
• تست اشعه ایکس (تصویربرداری رادیولوژی) از پا
• تست اشعه ایکس از ستون فقرات

درمان قوس زیاد کف پا

نوع درمان به اینکه چه عاملی باعث بروز درد شده و قوس کف پا از چه گونه‌ای است، بستگی دارد. به طور مثال، اگر قوس زیاد کف پا انعطاف‌پذیر باشد، ممکن است نیاز به هیچ‌گونه درمانی نداشته باشد. در نتیجه برای درمان گودی شدید کف پا، ابتدا لازم است یک بررسی بسیار دقیق انجام شود تا احتمال وجود هرگونه بیماری عصبی که باعث گودی زیاد کف پا می‌شود، رد شود. با این حال، در صورت مشاهده‌ی افزایش گودی پا، برای جلوگیری از پیشرفت و کاهش آن، روش‌هایی وجود دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

پوشیدن کفش مناسب

پوشیدن کفش‌های مناسب و حاوی کفی، نه تنها در راحتی بیشتر در هنگام راه‌رفتن کمک می‌کنند، بلکه موجب کاهش درد و ناراحتی در پاها نیز می‌شوند. یک کفش مناسب، کاملا متناسب با سایز و اندازه پا است و همچنین دارای فضای کافی برای انگشتان پا می‌باشد. در صورت انجام پیاده‌روی و یا انجام ورزش، بهتر است از کفش‌های رویه بلند و از جنس ضربه‌گیر استفاده کنید. برای حفظ تعادل توصیه می‌شود کفش‌های پاشنه پهن بپوشید. در صورت لزوم با متخصص ارتوپدی درخصوص کفش‌های مناسب و یا استفاده از کفی‌ در کفش مشاوره کنید.

استفاده از کفی‌های طبی کفش برای قوس پا

استفاده از کفی‌های طبی مناسب علاوه ‌بر راحتی موجب حمایت از پاها نیز می‌گردد. به همین منظور، معمولا پزشکان کفی‌های طبی مخصوص قوس زیاد کف پا را به بیماران تجویز می‌کنند که با اسکن کف پا، ارزیابی های دقیق بدست می آید. این‌ کفی‌ها کاملا اندازه و مناسب کفش‌ها بوده و استفاده از آن‌ها موجب ثبات و راحتی پاها می‌شود. با  وجود اینکه کفی‌های سفارشی گزینه‌های مناسبی برای انتخاب هستند، اما برخی از کفی‌های آماده نیز کاملا راحت می‌باشند.

استفاده از بریس

بریس‌ها فوق العاده راحت هستند؛ به ‌طوری که بیماران می توانند هرروز از آن‌ها استفاده کنند. بریس‌های مچ پا کمک می‌کنند تا مفاصل در موقعیت ثابتی قرار گیرند. پوشیدن بریس‌ها از پیچ‌ خوردن مچ پاها ممانعت و با ایجاد تراز و تعادل، از پاها محافظت کرده و مانع بروز آسیب‌های بیشترمی‌گردند. بریس‌ها ابزاری هستند که معمولا جهت تقویت و محافظت از مچ پا و پاها توسط پزشکان تجویز و توصیه می‌شوند. کاربرد ژل‌های مورد استفاده  در محافظ قوس پا، معمولا به‌ منظور حمایت از گودی و پیشگیری از آسیب مجدد و همچنین کنترل افتادگی پا است.

حرکات ورزشی مناسب قوس کف پا

با انجام حرکات اصلاحی مخصوص قوس کف پا، می‌توان درد ناشی از این ناهنجاری را کاهش و اختلالات زودرس را کنترل کرد. برخی از این حرکات را در ادامه شرح خواهیم داد. (بهتر است قبل از شروع هر اقدامی با پزشک خود مشورت نمایید.)

حرکت کششی با حوله

برای انجام این تمرین مراحل زیر را به ترتیب ادامه دهید:

1. درحالت نشسته، پاهای خود را کامل دراز کرده و یک حوله را به دور توپی پا بپیچید.
2. پا را خم کنید و حوله را بکشید.
3. حرکت کششی انگشتان پا را 2 تا 5 بار تکرار نمایید.

فشردن انگشتان پا

برای انجام این تمرین، مراحل زیر را ادامه دهید:

1. انگشتان دست را میان انگشتان پای خود بگذارید.
2. انگشتان پاها را به هم فشار داده و حداقل 10 ثانیه خود را در این حالت حفظ کنید.
3. بعد از کمی استراحت، دوباره این حرکت را ادامه دهید.

خم‌ کردن زانو و انجام حرکت کششی به کمک دیوار

برای انجام این حرکت مراحل زیر را به‌ ترتیب ادامه دهید:

1. به اندازه یک پا از دیوار فاصله گرفته و کف دست‌ها را به دیوار تکیه دهید.
2. جفت زانوها را خم و به‌ آرامی به سمت جلو متمایل کنید. (کف پاها باید روی زمین باشند.)
3. این تمرین را چند بار در طول روز تکرار نمایید.

برداشتن توپ کوچک با انگشتان پا

برای انجام این تمرین، مراحل زیر را ادامه دهید:

1. به کمک انگشتان پای خود، سعی کنید توپ کوچکی را از زمین بلند نمایید.
2. توپ را داخل سبد بندازید.
3. اگر برداشتن توپ برای شما دشوار است می‌توانید از تیله و یا لیف حمام استفاده کنید.

جراحی برای درمان قوس کف پا

در برخی موارد گودی کف پا به قدری زیاد است که شاید تنها گزینه‌ی درمان و کم کردن قوس کف پا، جراحی باشد. هدف از جراحی، بهبود عملکرد، کاهش درد و خطراتی نظیر شکستگی استخوان‌های پا و کشیدگی مچ پا است. روش‌های جراحی با توجه به ماهیت ناهنجاری و مشکلات مرتبط شامل انتقال تاندون، آستئوتومی، جوش دادن، انتشار فاسیای کف پا و حذف بخشی از استخوان‌های پا می‌باشد. دوره درمان گودی کف پا پس از جراحی، معمولا 6 الی 12 ماه خواهد بود.

جمع بندی

قوس زیاد کف پا مانند صاف بودن کف پا، فشار وارده به اندام های تحتانی را تحت تاثیر قرار می دهد. افرادی که با این عارضه درگیر هستند می توانند با مراجعه به متخصص و بررسی شدت گودی کف پا، بهترین راه درمان یا کم کردن فشار و آسیب های ناشی از این مشکل را برگزینند. مجموعه تخصصی ارتوز و پروتز کاویان کلینیک با 10 سال سابقه در زمینه اسکن کف پا، ساخت انواع کفی طبی و دیگر وسایل حمایتی و درمانی همراه شما عزیزان خواهد بود. برای مشاوره رایگان با شماره 91008881 -021 در ارتباط باشید. با ما در ارتباط باشید