پای مصنوعی در قطع عضو لگن (پروتز کانادین)

آمپوتاسیون به معنای قطع عضو است. قطع عضو به معنی حذف یک قسمت از اندام‌های بدن مثل دست یا پا می باشد. این عمل می تواند به صورت کامل یا جزئی انجام شود. در موارد زیر از آمپوتاسیون استفاده می شود:

• عفونت شدید در یک یا چند اندام که به درمان جواب ندهد
• اندام آسیب دیده دچار گانگرن یا سیاه شدگی شده باشد
• آسیب دیدگی شدید اندام در اثر سوانح همچون تصادف یا جراحت
• بد فرم شدگی اندام
• آنومالی های مادرزادی

دکتر آقا علیخانی فارغ التحصیل پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و فارغ التحصیل رشته تخصصی جراحی استخوان و مفاصل ( ارتوپدی ) از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می باشند که به طور تخصصی به امور مربوط به جراحی تعویض مفصل لگن می پردازند. برای مشاوره و ارتباط با دکتر آقا علیخانی با شماره های 09037109151 – 02122666292 در ارتباط باشید.

قطع عضو لگن (همی پلوکتومی)

در قطع عضو به روش همی پلوکتومی،  قسمتی از اندام تحتانی و بخشی از لگن فرد برداشته می شود. در این نوع قطع عضو، لگن مسئول کنترل پروتز خواهد بود. قطع عضو همی پلوکتومی به دلایل مختلف از جمله علل ترومایی، عروقی، تومورها و سرطان‌ها و آسیب دیدگی طناب نخاعی صورت می گیرد. در برخی از افراد به دلایل عروقی و بدخیمی ها، قسمتی از لگن نیز برداشته می شود.

افراد با قطع عضو از ناحیه لگن بدون واکر یا عصا قادر به ایستادن نیستند و باید از پروتزهای مخصوص استفاده کنند. وسایل مختلفی برای افراد با قطع عضو از ناحیه لگن طراحی شده است؛ اما بسیاری از این پروتزها مشکلات متعددی همچون سرعت پایین هنگام حرکت، صرف انرژی زیاد برای حرکت، کاهش دامنه حرکتی در مفصل ران و مشکلات زیبایی‌شناختی به همراه دارند. همچنین همی پلوکتومی از لحاظ روحی نیز برای بیمار بسیار دشوار می باشد و بر اعتماد به نفس فرد، عملکرد روده، عملکرد مثانه و عملکرد جنسی فرد تاثیر منفی می گذارد.

تهیه پروتز مناسب برای لگن به عوامل مختلفی همچون ارزیابی تعادل، وضعیف بافتی بخش تحتانی شکم و میزان انحنای لگنی بستگی دارد. فرد برای جابجایی و حرکت با حداقل انرژی و نیروی کمکی، نیاز به تعادل دارد. پروتز علاوه بر تناسب هندسی با زوایای بدن و ایجاد بهترین وضعیت حرکتی برای فرد، باید در کوچک ترین اندازه ممکن ساخته شود.

لوردوز لگن در تهیه پروتز باید ارزیابی شود. این لوردوز یا قوس، منبع بیومکانیکال اصلی ایجاد کننده ثبات برای زانو حین راه رفتن و خم شدن آن می باشد. وجود هر گونه زائده گوشتی و بافت زائد نیز باید مورد بررسی قرار بگیرد. این بافت ها برای ایجاد سطح مناسب برای پروتز باید شکل داده شوند. بررسی سطوح قدامی، خلفی و مدیولترال بدن برای ایجاد ثبات هنگام حرکت لازم می باشد. آناتومی استخوان های لگن و ران نیز از لحاظ میزان تحمل وزن باید به دقت بررسی شوند.

بیشتر بدانید: جراحی تعویض مفصل لگن

تفاوت قطع عضو لگن (همی پلوکتومی) با دیس آرتیکولاسیون لگن

پروسه مورد استفاده در همی پلوکتومی و دیس آرتیکولاسیون لگن مشابه می باشد. آنچه سبب تمایز این دو از هم می شود این است که در دیس آرتیکولاسیون لگن استخوان ایسکیوم حفظ می شود؛ اما در همی پلوکتومی، لگن را تا استخوان خاجی برمی‌دارند. البته در همی پلوکتومی ایسکیوم سمت مقابل حفظ می شود. این امر موجب می شود که فرد به هنگام ایستادن و حرکت کردن بیشتر وزنش را روی سمت مقابل بگذارد.

فرایند تولید پروتز کانادین

برای تولید پروتز پروتز کانادین مناسب در افراد با قطع عضو لگن از دو روش مختلف استفاده می شود:

• Forming Blocks: در این روش ستیغ ایلیاک، حاشیه دنده ها، پوبیس، مفصل ران، سر استخوان فمور و استخوان ایسکیوم علامت گذاری می شوند. سپس با گچ، اندام تحتانی را از ناحیه پرینه تا دو اینچ نزدیک به ستیغ ایلیاک می پوشانند و آتل های تقویت کننده در ناحیه ایسکیوم کارگذاری می شوند. در این روش، ستیغ‌های ایلیاک با استفاده از طناب های گچی یا تیوب های جراحی به گونه ای اصلاح می شوند که بافت اطراف آن ها کاملا به سمت پایین فشرده شود. این طناب ها باید در ناحیه خاجی صاف شوند. این کار به منظور جلوگیری از ایجاد فشار اضافه بر روی ستون فقرات صورت می گیرد. پس از این مرحله، فرد روی یک سطح صاف می نشیند تا Forming Block ها در زاویه ۴۵ درجه در سطوح قدامی و خلفی کارگذاری شوند. این کار برای تولید سطح قدامی خلفی مناسب برای جابجایی صورت می گیرد. این روش برای افراد لاغر که از تون عضلانی خوبی برخوردار هستند، مناسب می باشد.
• Total Suspension Casting: در این روش پارچه‌های مخصوص گچ توسط یک دستگاه مکانیکی از سقف آویزان می شود. هنگامی که ارتفاع لباس به حدی برسد که ایلیاک کرست ها در یک سطح قرار بگیرند، همان لندمارک های قبلی مشخص شده و آتل ها اضافه می شوند و بقیه مراحل طی می شود. در این روش برخلاف روش قبلی سطح قدامی لگن به خوبی مشخص نمی باشد.

در ساخت برخی پروتز ها از هر دو روش استفاده می کنند. این کار به افزایش کارایی پروتز کمک شایانی می کند. پروتز مناسب برای عضو قطع شده حدود ۶ – ۱۲ میلی متر کوتاه تر از پای سالم می باشد. همچنین متناسب با وزن فرد می توان ستون استفاده شده در پروتز را تغییر داد. این ستون ها از سایز ۲۲ میلی متر برای اطفال شروع شده و تا سایز ۳۴ میلی متر برای افراد بزرگسال در دسترس می باشند. برای انتخاب نوع ستون مناسب برای فرد، پزشک متخصص باید نیاز های جسمانی فرد را به دقت بررسی کند.

اجزای مختلف پروتز کانادین

سوکت: با استفاده از قالب گچی ساخته می شود. برای قرارگیری مناسب اندام درون پروتز کانادین، سوکت باید به خوبی شکل داده شود.

تجهیزات رابط پروتز

قطعه های زانو

زانوی تک محوری: برای افراد با فعالیت حرکتی کم مناسب می باشد.

زانو با کنترل ایستایی

زانوی چند محوره: این نوع زانو مناسب افرادی می باشد که از لحاظ جسمانی فعال تر بوده و قادر به تحمل وزن بیشتری می باشند.

زانوی هیدرولیک: این نوع زانو، معمولا به دلیل سنگینی زیاد مورد استفاده قرار نمی گیرد.

زانوهای هوشمند: این نوع زانو، سبب کاهش انرژی هنگام گام برداشتن می شود.

قطعه های مچ و پنجه در پروتز لگن: معمولا از پنجه های دینامیک در پروتز لگن استفاده می شود.