حضور در رویدادهای ورزشی و انجام فعالیت بدنی می تواند موجب بهبود روحیه و افزایش سلامتی افراد دارای نقص عضو شود. طراحی خاص پروتزهای ورزشی این امکان را به افراد می دهند تا عملکرد خوبی در حین فعالیت ورزشی داشته باشند. با این حال نمی‌توان از یک پروتز برای شرکت در همه رشته‌های ورزشی استفاده کرد، زیرا هر رشته شرایط و نیازهای خاص خود را دارد.(استفاده از پروتز در ورزش)
تاریخچه
تا اوایل قرن بیستم هیچ سندی مبنی بر شرکت افراد دارای نقص عضو و یا افرادی که ناتوانی فیزیکی دارند در رویدادهای مهم ورزشی، وجود نداشت. اولین سند یافت شده بیانگر شرکت فردی به نام George Eyser در بازی‌های المپیک تابستانی 1904 بود. این فرد علارغم اینکه پای چپ خود را در تصادف با قطار از دست داده بود، از یک پروتز چوبی استفاده کرد و در برابر افراد سالم مسابقه داد. وی موفق به کسب 6 مدال المپیکی شد که با توجه به وضعیت متفاوت او، دستاوردی بسیار مهم بود.
اولین رویداد مخصوص برای افراد دارای ناتوانی فیزیکی در سال 1948 و به همت Sir Ludwig Gutmann نورولوژیست انگلیسی – آلمانی تبار، در بیمارستان Stoke Mandeville برگزار گردید. در سطح بین الملل، اولین پارالمپیک در سال 1960 و در شهر رم ایتالیا برگزار شد که از آن پس، به طور منظم هر 4 سال یکبار اجرا می‌شود. خوشبختانه تعداد شرکت کنندگان در هر دوره افزایش یافته به طوری که در پارا المپیک تابستاتی 2012 لندن، نزدیک به 4237 ورزشکار در 20 رشته با یکدیگر به رقابت پرداختند.
ورزش‌های متداول
حدود 30 درصد افرادی که دچار قطع عضو‌های اندام تحتانی شده اند، در فعالیت ورزشی شرکت می‌کنند. به طور کلی افرادی که سابقه فعالیت ورزشی قبل از قطع عضو را داشتند، احتمال بیشتری دارد تا بعد قطع عضو نیز، به ورزش و فعالیت بدنی بپردازند. فاکتورهای دیگری نظیر سن پایین‌تر، سطح قطع عضو دیستال‌تر و قطع عضو غیرعروقی، ممکن است بر میزان شرکت در فعالیت‌های ورزشی این افراد اثر مثبت داشته باشد.
برای شرکت افراد دارای نقص عضو در فعالیت‌های تفریحی و ورزش های رقابتی، می‌بایست فاکتورهای نظیر سلامت فیزیکی، عوامل روانشناختی و کمک های تخصصی در نظر گرفته شود. دوچرخه سواری، فیتنس، شنا، گلف و پیاده روی از فعالیت‌های پرطرفدار میان افراد دارای نقص عضو است.
- سلامت فیزیکی
افرادی که دچار نقص عضو شده اند نسبت به افراد فلج مغزی و یا آسیب نخاعی، از سلامت فیزیکی بهتری برخوردار هستند اما نسبت به افراد سالم، در عملکردهای فیزیکی دارای محدودیت های اساسی هستند. دوران توانبخشی می‌تواند با فراهم کردن زمان، مکان و مراقبت حرفه ای برای افراد دارای قطع عضو، پتانسل شرکت در فعالیت‌های تفریحی و حتی ورزشی حرفه‌ای را برای افراد علاقه مند، ایجاد کنند. فیزیوتراپ‌ها و پروتزیست‌ها می‌توانند بر اساس توانمندی‌ها و ظرفیت‌های افراد دارای نقص عضو، ورزش‌های مناسبی را برای آنها پیشنهاد و طراحی کنند.
- عوامل روان شناسی
آسیب‌های همراه با قطع عضو، صرفا فیزیکی نیستند، اغلب افرادی که دچار نقص عضو شده‌اند در دو سال اول بعد از قطع عضو دچار افسردگی شده و یا علائم آن را بروز می‌دهند. شرکت در فعالیت‌های ورزشی به منظور بهبود سلامت فیزیکی و روانی و مبارزه با افسردگی در این افراد، توصیه می‌گردد. فاکتورهایی نظیر تجربیات گذشته، اهداف شخصی، خجالت نکشیدن از شرایط خود و مهارت کنار آمدن با آن، سلامت عمومی، ظرفیت فیزیکی و نتایج عملکردی، می‌توانند موجب بالارفتن میزان مشارکت در ورزش و یا حتی بازداشتن از آن شوند. یکی از بهترین مشوق‌ها در این زمینه، حمایت خانواده، دوستان و اطرافیان است.
- کمک‌های تخصصی و پروتز
ایده حضور فعال افراد دارای نقص عضو در فعالیت‌های ورزشی از دیرباز مورد توجه بوده است با این‌حال، نقش پروتزهای ورزشی و مفهموم آنها روز به روز در حال توسعه است. در برخی ورزش‌ها می‌توان با پروتزهای معمولی و سنتی شرکت کرد اما ورزش‌هایی هم هستند که نیاز به پروتزهای مخصوصی دارند. در سال‌های گذشته میزان پیشرفت در طراحی و ساخت پروتزها و قطعات اختصاصی برای ورزش، بسیار زیاد بوده است. اولین بار در سال 1996 Flex Foot Cheeta در دسترس قرار گرفت و پیشرفت فناوری پروتزهای ورزشی از آن زمان ادامه دارد.
