پروتز پایلون ساختاری سخت و میله‌ای است که بین زانو و پا قرار گرفته و به تحمل وزن و جذب تکان‌ها کمک می‌کند. این پروتز در هر دو قطع عضو بالای زانو و زیر زانو کاربرد داشته و کمک می‌کند فرد توانایی راه رفتن خود را با سرعت بیشتری کسب کند.
پروتز چیست؟
واژه پروتز در ریشه یونانی به معنای واحد ضمیمه شده یا اضافه شده می‌باشد. پروتزها ساختارهایی هستند که جایگزین یک ساختار طبیعی در بدن می‌شوند و به بازگشت عملکرد آن بخش کمک می‌کنند. حوادث مختلفی از جمله تصادف‌های رانندگی، بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف می‌توانند منجر به قطع یکی از اندام‌ها شوند. در این شرایط فرد می‌تواند با کمک پروتزها، عملکرد طبیعی آن اندام را تا حد بسیار خوبی به دست آورد.
پروتزها انواع متفاوتی دارند. پروتزهای اندامی از معروف‌ترین‌ها هستند. این ساختارها جایگزین اندام‌های فوقانی یا تحتانی می‌شوند تا فرد بتواند به زندگی عادی خود بازگردد. اندام تحتانی که شامل بخش‌های مختلف پا (Leg) می‌باشد وظیفه حفظ تعادل، تحمل وزن و حرکت را برعهده دارد؛ به همین دلیل پروتزهای آن نیز باید از ویژگی‌های خاصی برخوردار باشند تا بتوانند عملکرد عادی پا را برای فرد ایفا کنند و وی را دچار آسیب نکنند.
پس تا اینجا فهمیدیم پروتزهای اندام تحتانی باید ویژگی‌های مختلفی داشته باشند. برای همین منظور، این پروتزها ساختار متفاوتی دارند و از واحدهای مختلفی تشکیل شده‌اند. یکی از اجزای مهم پروتز اندام تحتانی پایلون است. پروتز پایلون بخشی میله‌ای است که در قسمت ساق پا قرار می‌گیرد.
پروتز پایلون چیست؟
پایلون یک میله است که معمولا در پروتزهای اندام تحتانی نقش ساق پا را ایفا می‌کند. پروتز پایلون یا به عبارت صحیح‌تر، پروتز گچ-پایلون، یکی از انواع پروتزهای موقت است. این پروتز در آمپوتاسیون‌های بالای زانو یا زیر زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پروتز بین بخش باقی مانده اندام (ریشه پا) و پای پروتزی (Prosthetic Foot) قرار گرفته و بلافاصله بعد از انجام عمل جراحی و به صورت موقت کار گذاشته می‌شود.
تاریخچه مراقبت‌های بعد از عمل آمپوتاسیون
برای درک کاربرد این پروتز، بهتر است مروری بر تاریخچه مراقبت‌های بعد از عمل آمپوتاسیون بپردازیم. در سال‌های نه چندان دور، بعد از انجام آمپوتاسیون پا، از بانداژهای فشاری استفاده می‌شد، اما استفاده این بانداژها مشکلاتی برای فرد ایجاد می‌کرد. دیده شد که استفاده از بانداژهای فشاری بعد از عمل، به دلیل ایجاد فشاری غیر یکنواخت، ایجاد اثری به نام اثر تورنیکه می‌کند. در این حالت، ریشه پا دچار ادم و تورم می‌شود و مشکلات متعددی را برای فرد ایجاد می‌کند.
در سال ۱۹۶۸، برگس و رومانو پیشنهاد استفاده از پانسمان گچ سخت بلافاصله بعد از انجام عمل جراحی را دادند. هرچند روشی که برگس و رومانو پیشنهاد دادند از مزایایی قطعی برخوردار بود؛ اما همچنان نگرانی‌هایی نیز درباره آن ذکر می‌شد. به عنوان مثال، استفاده از روش مذکور در بیمارستان‌هایی که ارتوتیست خبره و باتجربه نداشتند به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. دیگر مشکلی که این روش داشت، هزینه‌بر بودن و گرانی بیش از حد آن بود. در این روش باید از آتل هوا، پانسمان خمیری Unna و پانسمان سخت قابل جداسازی استفاده می‌شد و به همین دلیل، روش نسبتا هزینه‌بری بود. از دیگر نقایص این روش این بود که مدت بازتوانی آن نسبتا طولانی بود و فرد نمی‌توانست تا مدت‌ها وزن خود را تحمل کند.
پروتز پایلون؛ روش گچ و پایلون
از سال ۱۹۷۷، یک روش جدید به نام روش گچ و پایلون (Plaster-Pylon technique) معرفی شد. این روش بسیاری از مشکلات روش‌های قبلی را نداشت و از مزایای متعددی برخوردار بود. در این روش، با استفاده از پایلون ساده و گچ سخت پروتزی موقت برای فرد طراحی می‌گردید و دوره بازتوانی وی به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کرد. مزیتی که این روش داشت این بود که فرد می‌توانست خیلی زود وزن خود را تحمل کند و بتواند راه برود. می‌تواند به آسانی و به شکل روتین باز شده و زخم‌های احتمالی ریشه اندام مورد بررسی و معاینه قرار بگیرند. این روش بسیار موثر است و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های بازتوانی برای فرد و سیستم سلامت می‌شود.
پروتز پایلون چگونه گذاشته می‌شود؟
در انتهای عمل جراحی، محل جراحی شده با پانسمان گاز و یک لایه واحد رول پنبه و باند استوکینت پوشانده می شود. ریشه اندام را با کمک انتهای آزاد باند استوکینت از روی تخت بلند کرده و در همان حالت نگه می‌داریم. در قدم بعدی باید مطمئن شویم هیچ استرس و فشاری روی بخش ترانزکت شده تیبیا وجود نداشته باشد و سپس، محل مورد نظر را با پانسمان گچ سخت می‌پوشانیم و پانسمان را تا بالای بخش میانی ران ادامه می‌دهیم. پس از انجام عمل جراحی، فرد بسته به میزان توانایی فیزیکی، می‌تواند از صندلی چرخ‌دار، واکر یا عصا برای حرکت استفاده نماید.
این پانسمان تا یک هفته باقی می‌ماند و در صورتی که هیچ عارضه‌ای ایجاد نشده باشد، برداشته شده و زخم جراحی مورد بررسی قرار می‌گیرد. سپس یک قالب گچی جدید و با کیفیت در محل مورد نظر قرار داده می‌شود و لوله مسی پایلون نیز به انتهای آن اضافه می‌گردد. این قالب گچ-پایلون هر هفته باز شده و نو می‌شود و این کار تا زمانی که ریشه پا آماده دریافت پروتز موقت شود تکرار می‌گردد.
استفاده از قالب گچ-پایلون چه مزایایی می‌تواند داشته باشد؟
از جمله مزایای این روش می‌توان به کاهش تورم بعد از عمل اشاره کرد. دیگر مزایای این روش عبارت‌اند از:
- کاهش درد و تندرنس ریشه اندام آمپوته شده
- کاهش احساس phantom limb
- تطبیق سریع فرد با آمپوتاسیون
- پیشگیری از انقباض فلکسیون زانو
- تسریع ترمیم زخم ریشه اندام آمپوته شده
- کاهش مدت زمان بازتوانی ( این مدت زمان از ۹۸ روز تا ۴۰ روز می‌تواند کاهش پیدا کند)
- ارزان بودن و در دسترس بودن مواد و متریال مورد نیاز برای انجام این روش
- کاهش مدت زمان بستری در بیمارستان
این روش چه مشکلات و دشواری‌هایی ممکن است به همراه داشته باشد؟
در صورتی که ادم و تورم ریشه اندام کاهش پیدا کند، گچ شل می‌شود و حرکات پیستونی مکرر آن ممکن است باعث آسیب‌های بافتی مختلف شود. از دیگر دشواری‌هایی که ممکن است فرد احساس کند، سنگینی قالب گچی می‌باشد. ممکن است فرد به دلیل سنگینی بیش از حد تمایل به راه رفتن و فعالیت نداشته باشد. در این صورت، ممکن است عضلات وی دچار ضعف و آتروفی شوند.
